| نام | فوشیا Fuchia |
| نام علمی | Fuchia hybrida |
| نامهای دیگر | – |
| بومی منطقه | آمریکای جنوبی، مرکزی و نیوزلد است. |
| خانواده | Onagraceae |
گیاهشناسی
زادگاه آن آمریکای جنوبی، مرکزی و نیوزلد است. ساقه های بلند و باریک دارد ، به طوری که در اثر وزن خوشه های گل به طرف پایین خم می شوند. از نظر گلکاری به دلیل گل های زیبا و رنگین یکی از محصولات گلخانه ای و جزء گل های گلدانی است. برگ های آویز اغلب متقابل است و فقط در برخی گونه ها برگ های متناوب نیز دیده می شود. گل های زیبا و آویزان آن به رنگ صورتی، قرمز، بنفش و سفید دیده می شود. تمام گل آن ممکن است یکرنگ و یا اینکه رنگ گلبرگ ها و کاسبرگ ها متفاوت باشد. هر گل دارای ۴ کاسبرگ رنگی و ۸-۴ گلبرگ پهن است. مریستم انتهایی همیشه بصورت رویشی است و گل ها بصورت جانبی ظاهر می شوند. عمر گل ها کوتاه است و پس از دوران گل دهی جوانه های انتهایی را باید مرتب هرس نمود تا گیاه برای سال آینده آماده شود. از برخی رقم های آویز که شاخه های بلند آن از هر طرف آویزان می شود برای سبد گل استفاده می شود.
ارقام و گونه ها
حدود ۷۰۰۰ نمونه از این گیاه بوجود آمده است که در عادات رشدی و نیازهای محیطی نیز با یکدیگر متفاوت هستند.
به عنوان مثال برخی از آنان همیشه سبز و برخی دیگر برگریز هستند ، عده‌ای سرمای زمستان را تا حدودی می‌توانند تحمل کنند و عده‌ای دیگر این قدرت را ندارند، شاخسار گروهی از آنان مستقیم و به سمت بالا رشد می‌کند و شاخسار گروهی دیگر آویخته است.
چون تنوع در بین گیاهان فوشیا زیاد است ، به صورت کلی میتوان این گیاهان را در دو دسته قرار داد:
۱- گونه هایی که به شکل بوته رشد می کنند و در فضای آزاد کاشته می‌شوند و برخی از آنان حتی به ارتفاع ۳ متر نیز می‌رسند
۲- اکثر این گونه ها شاخساری علفی دارند و در گلدان و یا سبدهای آویزان کاشته می‌شوند.
گلدهی
آویز در تمام مدت تابستان گل می دهد ولی اگر در گلخانه افزایش یابد می توان فصل گلدهی آن را تا اواخر زمستان و بهار پیش انداخت.
دلیل اصلی انتخاب آنان به عنوان یک گیاه زینتی در آپارتمان گلهای آنان است.
این گیاهان معمولا بعد از ۴-۳ سال از میزان گلدهی آن کاسته میشود که در این زمان بهتر است با استفاده از قلمه ساقه گیاه را تکثیر و گیاهان جدید بدست آورد.
نیازها
آبیاری
حجم آب بستگی به گرما و دمای هوا دارد. هر قدر هوا گرمتر باشد در مدت زمان کوتاهتری باید به گیاه آب داد تا رطوبت خاک حفظ شود. در طی فصل رشد این گیاه به آب کافی نیاز دارند و بستر آن نباید خشک شود. همچنین خاک نباید حالتی خیس و غرقابی بیابد. در روزهای گرم غبارپاشی به حفظ رطوبت و پایین آوردن دما کمک می‌کند. غبارپاشی را زیر نور مستقیم آفتاب انجام ندهید زیرا این کار موجب ظهور لکه‌های سفید رنگ بر روی برگها میشود. تشنگی موجب ریزش برگهای سبز و گلهای این گیاه میشود. از آبیاری بیش از اندازه و خیس ماندن بستر گلدان جلوگیری کنید زیرا موجب زرد شدن برگها، ریزش برگها و در نهایت پوسیدگی ریشه گیاه و از بین رفتن آن می شود. آبیاری این گیاه در طی استراحت زمستانه آن نباید فراموش شود. در این مدت گیاه را هر دو هفته یکبار آبیاری کنید.
دما
این گیاه دمای متوسط نیاز دارد . اگر دمای محیط در تابستان به بیش از ۲۶ درجه سانتیگراد می‌رسد، گلدان این گیاه را به مکانی سردتر منتقل کنید. در دمای بیش از ۲۶-۲۵ درجه سانتیگراد احتمال کاهش گلدهی این گیاه وجود دارد. نمونه‌ها و ارقام مختلف گیاه فوشیا عکس‌العمل متفاوتی در برابر سرما از خود نشان می‌دهند . از نمونه‌هایی که حتی تا ۱۲- درجه سانتیگراد تا نمونه هایی که تحمل دمای زیر ۱۰+ را نیز ندارند در بین این گیاه وجود دارد. معمولا نمونه‌هایی که تحمل سرما را دارند در فضای آزاد کاشته و به شکل بوته پرورش می‌یابند. با فرا رسیدن فصل سرما این گیاه باید استراحت زمستانه خود را سپری کند. ابتدا باید شاخسار آن هرس شود و سپس در مکانی کم نور و سرد که در حدود ۱۰ درجه سانتیگراد دما دارد نگهداری شود.
نور
مکانی روشن و پر از نور نیاز دارد. نور مستقیم آفتاب را هم دوست دارد اما به شرط آنکه هوا خنک باشد. مراقب اشعه‌های بسیار گرم آفتاب در ظهر روزهای تابستان باشید و گیاه را از آنان محافظت کنید. نور شدید آفتاب در ظهر تابستان موجب بالا رفتن دمای گیاه بخصوص ریشه آن میشود و باید ریشه این گیاه را از این دما محافظت نمود. نور کم محیط باعث دراز و باریک شدن ساقه‌ها و افزایش فاصله برگها بر روی ساقه و ریزش برگها و گلهای آن میشود.
خاک
زهکشی خاک بسیار اهمیت دارد.
برای تهیه خاک مناسب جهت بهبود وضعیت ریشه ها از ترکیب: ،پیت ماس، ورمی‌کولایت، خاک معمولی مرغوب استفاده کنید.
کود دهی
گیاه فوشیا به مواد غذایی مناسب و کافی احتیاج دارد تا بهترین گلدهی را داشته باشد. کود دهی زیاد باعث رشد رویشی و عدم گلدهی میشود. بنابر این از کود به میزان لازم هر ۲۰ روز یکبار استفاده کنید.
همچنین قبل از کود دادن از مرطوب بودن بستر کاشت اطمینان حاصل کنید. یعنی اگر بستر خشک است فکر نکنید که با دادن کود مایع هم گیاه را آبیاری می‌کنید و هم به آن غذا می‌دهید. این کار شاید باعث سوختن ریشه‌ها شود. همچنین از اواخر تابستان و در طی پاییز و زمستان این گیاه را کود ندهید.
روش تکثیر
فوشیا از طریق قلمه زدن و بذر تکثیر میشود
الف ) تکثیر از طریق قلمه
با قلمه سبز انتهایی در اوایل بهار یا پاییز و با بذر در بهار افزایش می یابد.
فوشیا را میتوان با استفاده از قلمه ساقه تکثیر کرد.
بهتر است برای تهیه قلمه ها از چاقو یا قیچی تیز استفاده شود زیرا برش تمیز موجب توسعه سریعتر ریشه ها خواهد شد.برای بستر کاشت قلمه ها میتوان از مخلوط ۵۰٪ پرلایت+۵۰٪ خاک برگ استفاده کرد. البته خاک برگ قبل از استفاده از یک صافی که اندازه منافذ آن ۰٫۵ سانتیمتر باشد عبور داده می شود تا بافتی یکنواخت بدست آید. قلمه فوشیا در اب هم ریشه می‌دهد اما ریشه این گیاهان بسیار شکننده و آسیب پذیر هستند و گیاه در آینده رشد ضعیفی خواهد داشت. قلمه را بهتر است زمانی تهیه کرد که گیاه در حال گلدهی نباشد. زیرا قلمه هایی که از ساقه های گلدار تهیه می‌شوند مدت زمان طولانی تری احتیاج دارند تا ریشه بدهند و حتی بعد از ریشه دهی رشد رویشی چندانی نخواهند داشت و تمایل به تشکیل گل دارند و گیاه حاصل از این نوع قلمه ها ممکن است ضعیف رشد کند. همچنین قلمه هایی که در اواسط سال گرفته می شوند ممکن است کمی بافت چوبی پیدا کرده باشند و سخت تر ریشه بدهند. بهترین زمان برای تهیه قلمه ، اوایل پاییز تا اواخر بهار است. البته در طی پاییز و زمستان اگرچه گیاه ، گل تولید نمی کند یا میزان آن کم است اما رشد رویشی نیز کم است چون گیاه تقریبا در رکود نسبی به سر می‌برد. بنابراین ممکن است مجبور باشیم قلمه ها را از نوک ساقه تهیه کنیم که طول بسیار کوتاهی خواهند داشت. طول مناسب قلمه فوشیا ۱۵ سانتیمتر است. قلمه کوتاه تر را نیز میتوان استفاده کرد و ریشه دهی خوبی هم خواهد داشت اما مشکل اینجا است که هر مقدار قلمه از قسمتهای نزدیک به انتهای ساقه تهیه شود و کوچکتر باشد و بخصوص در فصل زمستان نیز تهیه شوند، امکانات بیشتری از لحاظ مرطوب و گرم نگه داشتن محیط لازم است و قلمه های کوچک مناسب نگهداری در محیطی همانند گلخانه است. دوم اینکه قلمه هر مقدار کوچکتر باشد گیاه حاصل از آن در ماه های اولیه رشد نیز کوتاه تر و کوچک تر خواهد بود. قلمه فوشیا اگر در محیطی مرطوب نگهداشته شود حتی در حدود سه هفته بدون تولید ریشه می‌تواند به زندگی ادامه دهد. هنگام تهیه قلمه برش را از زیر ناحیه گره (ناحیه ای که برگها به ساقه اتصال دارند) بزنید. سپس برگهای موجود در گره پایین را حذف کنید. باقی گذاشتن این برگها و فرو رفتن آنها در بستر کاشت نه تنها کمکی به ریشه زایی قلمه نمی‌کند ، بلکه ممکن است موجب شیوع بیماریهای قارچی شود. مرطوب نگهداشتن بستر کاشت و همچنین هوای اطراف قلمه ها مهم است. در محیط خانه میتوان از قرار دادن بطری و یا کیسه های پلاستیکی بر روی بستر کاشت به منظر نگهداری رطوبت در اطراف قلمه ها استفاده کرد. قلمه های فوشیا معمولا ظرف ۶ هفته ریشه تشکیل می‌دهند و رشد جدید از خود نشان می‌دهند و میتوان آنها را به گلدانهایی مستقل منتقل کرد.
ب ) تکثیر از طریق بذر
روش دیگر تکثیر این گیاه از طریق بذر است. البته این روش سخت تر از روش قلمه زدن است
روش بذر گیری از فوشیا
بگذارید گلها بر روی گیاه باقی مانده و پژمرده شوند. در پایه گل ، میوه هایی که از نظر گیاه شناسی سته Berry محسوب می شوند و ارغوانی تیره و گاهی مشکی رنگ هستند شکل میگیرند. میوه ها را تا زمانی که پوستی صاف و تازه دارند باید جدا کرد ، زیرا با چروکیده شدن پوسته ، جدا کردن بذرها و جوانه زنی آنان با سختی انجام می گیرد. میوه را می توان با نوک ظریف یک چاقو شکافت و بذرها را بیون آورد. در اطراف بذرها ممکن است باقی مانده گوشت میوه بر جای مانده باشد که میتوان با کمک جریان آب ولرم این باقیمانده را نیز تمیز کرد. در واقع هر قدر که بذرها را تمیز تر کنیم جوانه زنی آنان با راحتی بیشتری انجام می گیرد. سپس بذرها را بر روی پارچه ای قرار می دهیم تا رطوبت اضافی آنان گرفته شود. معمولا بذرهایی که توانایی جوانه زنی دارند گرد و مدور هستند و آنهایی که یا جوانه نمی زنند و گیاهان ضعیفی تولید می کنند مسطح می باشند.
کاشت بذر
بذرها را بلافاصله بکارید و یا آنان را حداکثر برای ۳-۲ هفته در مکانی سرد و تاریک نگهدارید و سپس اقدام به کاشت کنید. هر مقدار طول مدت نگهداری بذرها بیشتر شود احتمال جوانه زنی آنان نیز کمتر می شود ، زیرا بذرهای فوشیا از انبارداری خوبی برخوردار نیستند. بذرها را می توان در مخلوطی سبک به شکل سطحی کاشت کرد. مخلوط کاشت باید مرطوب نگهداشته شود و دمای ۲۳-۲۱ درجه سانتیگراد برای جوانه زنی بذرها کافی است. حفظ رطوبت هوا نیز مهم است که می توان یک پلاستیک شفاف را بر روی سطح محل کاشت بذرها قرار داد تا رطوبت را بیش از پیش حفظ کرد.البته نباید پلاستیک با سطح بستر کاشت در تماس باشد. زمان جوانه زنی بذرها در انواع مختلف فوشیا بسیار متغیر است. برخی از آنان در طی دو هفته و برخی در طی چهار ماه جوانه می زنند. برخی از پرورش دهندگان ترجیح می دهند در طی روز محل کاشت بذرها را با چند لایه روزنامه بپوشانند تا نور را بسیار ملایم تر کنند. با جوانه زنی بذرها می توان این پوشش ها را برداشت تا گیاهان جوان روزانه از ۸-۶ ساعت نور (البته نور غیر مستقیم) استفاده کنند. زمانی که نهالهای جوان ۱۰-۷ سانتیمتر رشد کردند میتوان آنان را به مکان جدید منتقل کرد.
آفات و بیماری
فعالیت شته موجب چروکیده شدن برگها بخصوص برگهای جوان و چسبناک شدن آنان میشود.
کنه تارعنکبوتی موجب ظهور نواحی برنز یا قرمز رنگ بر روی برگها و بستن تار عنکبوت در سطح ریزین برگها و در نهایت ریزش برگها میشود. هوای خشک به شیوع این آفت کمک می‌کند.
تریپس آفت دیگر این گیاه است که به ساقه‌های جوان و غنچه‌های گل آسیب وارد می‌کند. گرمی هوا و یا آبیاری اندک گیاه و خشکی کشیدن آن شرایط را برای فعالیت بیشتر تریپس آماده می‌کند.
مگس سفید در زیر برگهای این گیاه مشاهده میشود که در زیر برگها تخمهای سفید رنگی می‌گذارد و موجب چسبناک شدن برگها میشود.
بوترتیس بیماری قارچی است که موجب پژمردن و پوسیدن گیاه بخصوص گیاهان جوان میشود. زهکش نامساعد محیط و تهویه نامناسب آن این بیماری را تشدید می کند.
بیماری سفیدک پودری نیز بیماری قارچی است که در اثر آن بر روی برگها و ساقه‌های گیاه غشا نازکی از پودری سفید رنگ ایجاد میشود. تهویه نامناسب میحط گیاه و سرد و مرطوب بودن آن از عوامل تشدید کننده این بیماری است.
زنگ از جمله دیگر بیماریهای قارچی است که موجب ظهور نقاط ریز قرمز رنگ بخصوص در سطح زیر برگها می شود. شرایط تهویه بد محیط و رطوبت بالای میحط از جمله عوامل شیوع این بیماری است.
نکته ای مهم
زمستان گذرانی
یکی از مسائلی که افراد با این گیاه دارند مسئله استراحت زمستانه این گیاه است. زیرا در اخر تابستان گلهای این گیاه دیگر تشکیل نمی‌شوند و برگهای آن خواهند ریخت . افراد با مشاهده این حالت از پرورش این گیاه دلسرد شده و حتی ممکن است گلدان محتوی آن را دور بیاندازند. اما این گیاه هنوز زنده است و با انجام عمل هرس و سپری کردن استراحت زمستانه خود می‌تواند سال بعد نیز به رشد و گلدهی خود ادامه دهد.
بعد از سپری شدن زمستان چه کنیم؟
از آنجاییکه گیاه در طی زمستانگذرانی تمامی برگهای خود را از دست داده و مدتی در مکانی کم نور و سرد نگهداری شده همانند گیاهی به نظر می رسد که خشکیده است. امتحانی ساده وجود دارد که میتوان فهمید گیاه زنده است یا خیر؟ با ناخن انگشت خود مساحت بسیار کوچکی از پوست یکی از ساقه‌های گیاه را خراش دهید. ناحیه‌ای که نمایان میشود اگر سبز رنگ باشد نشانه زنده بودن گیاه است . معمولا از ماه فروردین علائم شروع فعالیت گیاهان فوشیا به چشم می‌خورد اما اگر به درستی عمل نکنیم ممکن است گیاهان فوشیا بخصوص نمونه‌هایی که در گروه دوم (فوشیا با شاخسار علفی و آویخته )در همین ماه از بین بروند. باید مراقب بود که آبیاری مجدد این گیاه را از چه زمانی شروع کرد تا رشد جدید گیاه نیز تحریک شود. حجم آب باید به تدریج افزوده شود و استفاده از حجم زیاد آب و خیس و غرقاب کردن بستر گلدان می‌تواند منجر به مرگ این گیاه گردد. در اواخر اسفند و ماه فروردین که علائم حیات این گیاه مشاهده شد گلدان را از مکان کم نور به جایی که نور بیشتری دارند منتقل کنید. سپس گلدان را آهسته و با حجم کم آب دهید. به یاد داشته باشید تا زمانی که شاخسار گیاه شکل نگیرید گیاه نیز اصولا توانایی جذب آب چندانی ندارد. در طی ماههای فروردین و اردیبهشت که شبها هنوز سرد است ممکن است گاهی در طی روز شاهد قطرات اب در انتهای ساقه‌ها باشید و این نشانه آبیاری بیش از اندازه این گیاه و دمای پایین در طی شبهای این ماه‌ها است. شبها گلدان گیاه را به محیط گرمتری منتقل کنید. زمانی که تمامی برگها ظاهر شدند و دمای شبها به بالای ۱۰ درجه سانتیگراد رسید ، گیاه شما با موفقیت زمستان را سپری کرده است. می‌توانید گلدان آنرا با خیال راحت به فضای باز منتقل کنید و شاهد گلدهی بسیار خوب این گیاه در ماههای پیش رو خواهید بود.
برخی از پرورش دهندگان با اتمام زمستانگذرانی این گیاه ترجیح می‌دهند قبل از شروع رشد مجدد خاک گلدان را نیز عوض کنند. آنها ابتدا گلدان محتوی این گیاه را به خوبی آب می‌دهند تا تمامی ریشه به همراه خاک اطراف آن از گلدان درآید و سپس آنان را داخل ظرفی از آب قرار می‌دهند تا تمامی خاک موجود در اطراف ریشه‌ها شسته شود. سپس این گیاه را که اکنون ریشه ای برهنه دارد در گلدانی جدید به همراه خاکی تازه و غنی می‌کارند و برنامه آبدهی تدریجی این گیاه را که در قسمت بالا شرح داده شد شروع می‌کنند. توجه کنید که بکارگیری حجم آب فراوان در ابتدای دستورالعمل شرح داده شده تنها به منظور بیرون آوردن ریشه گیاه از گلدان قدیمی است و در گلدان جدید عمل آبیاری خیلی به تدریج و با حجم اندک آغاز میشود. همچنین برخی از دیگر از پرورش دهندگان ترجیح می‌دهند تا بعد از ظهور علائم رشد و رشد برگهای جدید گلدان گیاه را عوض می‌کنند.
منبع: کشتزار
ترجمه و ويرايش فني توسط تيم تخصصي کشتزار
کشتزار اين مقاله را براي اولين‌بار منتشر کرده‌است، لذا نقل مطلب بدون درج لينک فعّال کشتزار اخلاقي نيست.
