پروانه سرشاخه خوار هلو
Anarsia lineatella (Lep: Gelechidae) – Peach twig borer
مناطق انتشار و درختان ميزبان:
آفت مذكور در اكثر استانهاي ميوه خيز كشور انتشار داشته و از آفات مهم درختان هلو، بادام، زردآلو، سيب و آلو مي‌باشد. همچنين به قيسي، زالزالك و ازگيل نيز خسارت مي‌زند. فعاليت تغذيه اي اين لارو به سه شكل متفاوت تغذيه از جوانه ها و غنچه هاي باز شده، تغذيه از سرشاخه هاي نرم و لطيف و تغذيه از ميوه ها مشاهده مي شود كه خسارت ميوه خواري آن روي درختان بادام در آذربايجان و قيسي در منطقه دماوند قابل توجه است. خسارت لارو در درجه اول روي انواع زردآلو مي‌باشد. لاروهاي اين آفت معمولا در اواخر زمستان و اوايل بهار داخل سرشاخه‌ها شده و باعث خشك شدن آنها و ايجاد سرشاخه‌هاي فرعي مي‌گردند. در نسل بعد لاروها وارد ميوه هلو، بادام، آلو و زردآلو شده و همراه با كرم سيب و كرم آلو موجب از بين رفتن آنها مي شود.
شكل شناسي:
پروانه كامل به عرض ۱۱ تا ۱۵ ميليمتر است. بالهاي روئي مستطيلي شكل و داراي لكه هاي سياه لوزي شكل و بالهاي زيري به رنگ خاكستري روشن با زمينه قهوه اي مي باشد . از مشخصات بارز حشرات كامل وجود پالپهاي ضخيم در جلوي سر است كه به سمت جلو امتداد يافته اند. تخمهاي اين پروانه تخم مرغي شكل و به ابعاد ۰٫۴ در ۰٫۲۵ ميليمتر هستند. تخمها ابتدا به رنگ سفيد و بتدريج به رنگ زرد نارنجي در مي آيند. لارو سن يك به رنگ قرمز روشن متمايل به قهوه اي است . لارو سن ۲ به رنگ متمايل به قهوه اي است كه بتدريج رنگ آن متمايل به قرمز مي شود. نوارهاي غشائي عرضي روشن در بين بندهاي شكم لارو جلوه خاصي به لارو مي دهد كه وجه تمايز لارو اين آفت با لارو ساير آفات درختان ميوه سردسيري مي باشد. طول لارو در حداكثر رشد به ۱۳ ميليمتر مي رسد. شفيره قهوه اي رنگ و بطول ۵٫۵ تا ۶ ميليمتر است.
زيست شناسي:
اين حشره داراي ۲ نسل در سال است و زمستان را به صورت لارو سن ۲ در داخل جوانه‌هاي درختان ميوه مي‌گذارند. لاروها در مرحله متورم شدن كامل جوانه ها همراه با شرايط حرارتي مناسب از محلهاي زمستاني خارج شده و شروع به فعاليت مي نمايند. لاروها ابتدا از جوانه ها و غنچه‌ها و سپس از گلها تغذيه مي‌نمايند كه مشاهده فضولات لاروي در محل سوراخ ورودي به جوانه، غنچه و ميوه از راههاي آسان تشخيص اين آفت است. لاروها در اين مرحله از ۴ تا ۶ غنچه يا گل تغذيه كرده و باعث تخريب اندامهاي زايشي آن مي شوند. بعد از ريزش گلبرگها از نزديك اتصال آخرين دمبرگ وارد سرشاخه‌هاي جوان و نورسته شده و از بالا به سمت پايين شروع به تغذيه مي‌نمايند لاروها هنگامي كه به قسمتهاي سخت و خشبي شاخه رسيدند آن را ترك نموده و سرشاخه مجاور ديگري را مورد حمله قرار مي‌دهند و بطور متوسط ۴ سرشاخه را نابود مي كنند. لاروها سپس ميوه‌هاي نارس را مورد حمله قرار مي‌دهند . سوراخ ورودي لاروهاي مزبور اكثراً در محل اتصال دم به ميوه قرار دارد كه اين امر موجب ريزش ميوه‌ها مي‌گردد. لاروها پس از رشد كامل از ميوه خارج مي‌شوند و در شكاف كلوخه‌هاي سطح خاك، برگهاي پوسيده و لابه‌لاي علفهاي هرز زير درختان پس از تنيدن پيله فوق‌العاده ظريف تبديل به شفيره مي‌شوند. گاهي شفيره در شكاف تنه و شاخه‌هاي قطور درختان تشكيل مي‌گردد. در شرايط دماوند ظهور حشرات كامل نسل زمستاني از اواخر خرداد ماه شروع مي‌گردد. پروانه‌ها پس از جفت‌گيري تخمهاي خود را به تعداد ۶۰ عدد بصورت انفرادي و بندرت در دسته‌هاي چندتايي مي‌گذراند. پروانه‌هاي اين نسل تقريباً كليه تخمهاي خود را بر روي ميوه‌ها و بندرت روي قسمتهاي انتهايي سرشاخه‌هاي جوان و سلولزي مي‌گذراند. خسارت لاروهاي اين نسل متوجه ميوه هاي نارس و در حال رسيدن است و ميوه هاي آلوده زودتر از ميوه هاي سالم رسيده و كم و بيش ريزش دارند. اين لاروها در اواسط مرداد در شرايط دماوند به رشد نهائي رسيده و به شفيره تبديل مي شوند. پس از ۷ تا ۱۲ روز در اواخر مرداد حشرات كامل اين نسل ظاهر مي شوند. و مجدداً روي سرشاخه‌ها و بندرت روي برگ و دمبرگ تخمريزي مي‌كنند و لاروهاي حاصله پس از يك دوره سرگرداني و يك تغيير جلد به داخل جوانه ها نفوذ كرده و پس از مختصري تغذيه از قسمتهاي داخلي جوانه و تنيدن تار ظريف و سفيد در داخل جوانه تا سال بعد بصورت لارو سن
۲ زمستان گذراني مي كنند.
ظهور حشرات کامل نسل زمستانی از اواخر خردادماه شروع می گردد. در طول دهه اول تیرماه به بالاترین اوج جمعیت رسیده و از آن پس جمعیت آنها به مرور کاهش می یابد. به طوری که اواخر تیرماه مصادف با خاتمه دوره پرواز حشرات کامل می باشد. پروانه ها در طول روز معمولا در پناه شکاف ها ، روی پوست تنه و شاخه های قطور درختان و گاهی روی علف های هرز در سایه درختان به استراحت می پردازند و تنها در صورت نزدیک شدن به آنها و احساس خطر پرواز می کنند.
مبارزه مكانيكي:
جمع‌آوري ميوه‌هاي آلوده ريخته شده و معدوم كردن آنها چه در نسل زمستاني و چه در نسل اول تابستاني، همچنين هرس بهاره درختان قبل از كامل شدن دوران تغذيه لاروهاي داخل سرشاخه ها در كاهش جمعيت آفت بسيار مهم است.
پيش آگاهي:
استفاده از فرمون جنسي (با نام تجارتي Anamone ) براي تعيين تاريخ دقيق سمپاشي و پیک پرواز آفت بسيار مفيد است.
کنترل شیمیایی:
بهترين زمان سمپاشي براي نسل اول در مرحله متورم شدن شدن كامل جوانه ها و مرحله ريزش گلبرگها (همراه با هرس) و در نسل دوم در اواسط تير ماه قبل از ورود لاروها سن يك به داخل ميوه ها با يك سم نفوذی مانند دیازینون و دورسبان است.
منبع: کارشناس گیاهپزشک کشتزار
کشتزار اين مقاله را براي اولين‌بار منتشر کرده‌است، لذا نقل مطلب بدون درج لينک فعّال کشتزار اخلاقي نيست.
