نام فارسی : پروانه فری ( کرم خراط)
نام علمی: zeuzera pyrina
آفتی است بسیار پلی فاژ واز ۷۴ گونه گیاهی تغذیه می کند. این گونه آفت به عده زیادی از درختان میوه و درختان غیر مثمرحمله می کند. درختان سیب، به، آلو، گلابی، گیلاس ، گردو، زیتون، انار،انگور، مرکبات، و نارون از مناسب ترین میزبان های این آفت می باشند. در ضمن خسارت آن روی افرا، بیدمشک، بید، نارون و بلوط نیز گزارش شده است.
شکل شناسی
شب پره ماده با بال های باز در حدود ۵۰-۶۰ میلیمتر و نرها ۳۵-۴۰ میلی متر عرض دارند و در روی بال ها و بدن دارای خال های آبی متمایل به سیاه می باشند. در حشرات ماده فقط قاعده شاخک کمی پرزدار به نظر می رسد ولی در حشرات نر پروش بودن شاخک خیلی مشخص است. رنگ پروانه های نر و ماده یکی است.
خسارت
در باغ های سیب نواحی دشت با آب وهوای معتدل گرم و با فصل رویش طولانی این آفت خسارت بیشتری ایجاد می کند و لارو های متعدد آن روی یک درخت تنومند قادرند در فاصله کوتاهی میزبان خود را از پا در آورند. تغذیه اصلی لاروها از چوب و شاخه و تنه است که در اثر تغذیه، از خود فضولات نارنجی رنگی به جای می گذارند. این فضولات در پای درختان مبتلا جمع می شوند که خود یکی از راه های بسیار آسان تشخیص این آفت است. کانال های ایجاد شده توسط این آفت مستقیم و به طول ۳۰ – ۴۰ سانتی متر است. در اکثر اوقات پس از حمله این آفت به سیب که میزبان اصلی آن است راه برای حمله سوسک های پوستخوار و چوبخوار باز می شود و در نتیجه درخت خیلی سریع نابود می شود.
زیست شناسی
این آفت زمستان را به صورت لارو داخل تنه و شاخه های اصلی درختان زندگی سپری می کند. وجود آن ها در این قسمت به وسیله توده های قهوه ای از فضولات و خاک اره که از سوراخ روی تنه و سرشاخه بیرون زده اند مشخص می شوند. گاهی از این سوراخ شیره گیاهی نیز خارج می شوند. در بهار لاروهای زمستانه به دو دسته تقسیم می شوند:
آن هایی که در سن آخر لاروی هستند پس از تکمیل تغذیه در داخل دالانی که در تنه درختان ایجاد کرده اند و نزدیک به سوراخ خروجی است تبدیل به شفیره می شوند.در واقع لارو کامل قبل از شفیره شدن سوراخ خروجی را تعبیه می کند. گاهی قسمتی از بدن شفیره از سوراخ خروجی بیرون است.
گروه دوم آن هایی هستند که اندازه کوچکتر داشته و هنوز تغذیه آن ها کامل نشده است لذا یکسال دیگر در داخل تنه و سرشاخه ها به خسارت خود ادامه می دهند و در بهار سال بعد شفیره می شوند. این ها لارو هایی هستند که در آخر زمستان یا پاییز سال قبل از تخم خارج شده و فرصت کافی برای تکمیل دوره لاروی نیافته اند. ظهور حشرات کامل تدریجی است و از اوایل خرداد تا اواسط شهریور ماه ادامه دارد. حشرات ماده معمولا دارای شکم بزرگ و سنگینی هستند و اغلب قادر به پرواز نیستند به همین جهت به سادگی به وسیله پرندگان شکار می شوند ولی حشرات نر سبک و دارای شاخک پرورش می باشند و اغلب شب ها در اطراف چراغ جمع می شوند.
هر حشره ماده قادر است ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ عدد تخم به طور دسته جمعی بگذارد. تخم ها پس از حدود ۷-۲۳ روز باز می شوند و لارو ها پس از خروج متوجه سرشاخه ها و قسمت های چوبی نشده درخت می شوند و از محل اتصال دمبرگ وارد شاخه ها می شوند. در این مرحله لاروهاچندین بار ممکن است در سطح شاخه ها ظاهر شوند و جای خودرا عوض کنند. سرشاخه هایی که مورد حمله اولیه لاروها پس از خروج متوجه سرشاخه ها وقسمت های چوبی نشده درخت می شوند و از محل اتصال دمبرگ وارد شاخه ها می شوند.در این مرحله لاروها چندین بار ممکن است در سطح شاخه ها ظاهر شوند و جای خود را عوض کنند. سرشاخه های که مورد حمله اولیه لاروها قرار می گیرند اغلب خشک می شوند وبرگ های خشکیده ی روی ان ها تا زمستان باقی می مانند. به تدریج که رشد می کنند محل خود را عوض کرده ، متوجه قسمت های قطورتر و چوبی تنه می شوند و بدین ترتیب حتی تنه های به قطر ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر را الوده می کنند. این حشره هر یک یا دوسال یک نسل ایجاد می کند.
روش های کنترل
الف) زراعی :
درختان گردو خسارت این آفت را به خوبی تحمل می کنند و اگر چه خسارت عمده نمی بینند ولی از پناهگاههای مهم و مراکز آلودگی باغهای میوه برای این آفت به شمار می روند لذا در کشت و کار درخت گردو در باغ های سیب و حفاظت آن ها از هجوم کرم خراط باید توجه بسیار نمود. با هرس سرشاخه های تازه آلوده شده که حاوی لارو افت هستند می توان تا حدی از خسارت این افت کاست.
ب) مکانیکی:
کشتن لاروها در داخل دالان به وسیله مفتول و غیره در سطح کوچک
ج) دشمنان طبیعی:
از نظر عوامل طبیعی کنترل کننده، پرندگان به خصوص دارکوب از دشمنان طبیعی موثر این آفت می باشد و در حفاظت و حمایت آن ها باید نهایت کوشش به عمل آید. مورچه ها به فراوانی از تخم های این آفت تغذیه می کنند. چندین گونه از زنبور های مختلف وجود دارد که پارازیت مراحل لارو و شفیره این افت هستند.
د)شیمیایی:
استفاده از سم اتریمفوس متیل به نسبت ۲ در هزار تلفات معادل ۹۰ درصد روی آفت وارد می کند. همچنین استفاده از خمیرهای سمی نظیر آنتی تارلو می تواند تلفات ۱۰۰ درصد روی جمعیت آفت ایجاد می کند. استفاده از خمیرها به این صورت است که مقداری از خمیر را در داخل دالان فعال ( که به وسیله خارج شدن فضولات شناخته می شود) نموده و سوراخ خروجی آن را با گل یا چسب باغبانی مسدود می کنند. گاز سمی حاصل از این خمیر داخل فضای خالی دالان لاروی را پر کرده و کرم خراط را می کشد. بعضی از باغداران با استفاده از سموم گازی دیگر لاروهای داخل دالان ها را ازبین می برند. کنترل شیمیایی در سطح وسیع از طریق سمپاشی سرشاخه ها امکان پذیر است. در این صورت باید تاریخ ظهور حداکثر لاروهای سن اول را به کمک تله های نوری وغیره مشخص کرد و سپس با استفاد از سمومی مانند دیازینون به نسبت دو در هزار درختان آلوده را سمپاشی نمود.
امروزه خمیرهایی با نام زئوزران برای مبارزه با کرم خراط تولید شده که شما می توانید برای تهیه آن با شماره ۰۹۱۲۲۶۸۹۱۴۱ تماس حاصل فرمایید
وقتی لاروها در قسمت چوبی نشده سرشاخه ها فعالیت دارند استفاده از دیمیکرون ۴۰ درصد که یک حشره کش سیستمیک است به نسبت ۱۰۰ گرم در ۱۰۰لیتر آب نتایج خوبی می دهد. بهترین نتیجه در مورد کنترل شیمیایی با لاروهای این آفت موقعی است که لاروها تازه از تخم خارج شده و هنوز به داخل شاخه ها نفوذ نکرده اند وحشره کش هایی از قبیل موینفوس، دیتیون در این مورد بهترین نتایج را نشان داده اند.
منبع: کشتزار
ترجمه و ويرايش فني توسط تيم تخصصي کشتزار
کشتزار اين مقاله را براي اولين‌بار منتشر کرده‌است، لذا نقل مطلب بدون درج لينک فعّال کشتزار اخلاقي نيست.
