روش کاشت بذر شاهی
| نام | شاهی(ترتیزک) |
| نام لاتین | Garden cress – Nose smari |
| نام علمی | Lepidium sativum |
| خانواده | Crucifereae |
| نام های عربی | شیطرج – عصاب – مسواک الراعی |
| خواستگاه | منطقه وسيعي از مصر تا تبت |
گیاهشناسی:
شاهي گياهي يكساله با نام علمى Lepidium sativum که به خانواده چليپائيان (Crucifereae) تعلق دارد. بوته اش به ارتفاع حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتي متر است. منشأ آن به منطقه وسيعي از مصر تا تبت نسبت داده شده و سابقه کشت آن به ۲۰۰۰ سال پیش می رسد. برگ و ساقه آن رنگ سبز روشني دارد و گلهايش صورتي روشن يا سفيد و داراي برگهاي بیضی شکل بوده و طعم آن تند و تیز و سرشار از املاح معدنی K و Ca ،P ،I ،Fe و ویتامین های C و A است . برگهای بدون کرک و بدون دندانه آن به مصرف تغذیه انسان می رسد. گلهایش صورتی روشن یا سفید ، میوه اش بیضوی مدور به طول ۵ تا ۶ میلیمتر و به عرض ۳ تا ۴ میلیمتر و بطور محسوس بال دار است برگ و ساقه جوان آن در حالت تازه طعم تند و مطبوع شبیه بولاغ اوتی دارد. نوع خودروی آن کنار چشمه ها، برگه ها و یا جویهایی که آب آنها تمیز است می روید. سبزي شاهي را خيلي راحت مي توان کاشت و خيلي راحت و سريع آماده برداشت مي شود. اين گياه براي روش هيدروپونيک (رشد و نمو گياه در آب) نيز مناسب است. قسمت هاي قابل استفاده شاهي شامل ريشه ها، برگ ها و تخم شاهي مي باشد.
نیازها:
شاهى يکى از سبزى‌هائى است که نسبت به شرايط محيطى و جنس خاک توقع چندانى ندارد. در هر نوع خاکی می روید و چون به رطوبت زیادي نیاز دارد، زمینهاي قوي، نم دار ، رسی و و شنی مناسب تر است. آبیاري در این سبزي به صورت مداوم و روزانه انجام میگیرد و خاك کرت هیچگاه نباید خشک شود . محصول را برگ برگ و نو به نو می چینند و یا اینکه گیاه را کاملا قطع می کنند . این گیاه مقاوم به سرما می باشد.
روش کاشت:
شاهی سبزی یکساله است که زمان کاشت آن فصل بهار و پائیز است. شاهی در خاک مرطوب، غنی، دارای زهکشی خوب یا در کمپوست خوب پوسیده شده رشد بهتری خواهد داشت. ترکیبی از (کوکوپیت + پیت ماس).برای تقویت خاک، به آن کود ریز مغذی و یا حیوانی اضافه کنید. هرچه نور خورشید بیشتر باشد احتمال قارچ روی برگ ها کمتر است. این گیاه در طول دوره‌های خشک و بدون باران باید مرطوب نگاه داشته شود.سعی کنید از آبپاشی روی برگا خودداری کنید. بذر شاهی در عمق نیم سانتی متری خاک بصورت دست‌پاش یا ردیفی کاشته می‌شود. آنها را به مقدار انبوه و کنار هم بپاشید و خاک کمی رویشان بریزید. و خاک را تا سبز شدن بذرها مرطوب نگه دارید. به دلیل آن که دوره رشد شاهی کوتاه و در حدود ۳۰ تا ۴۰ روز است، در طول فصل می‌توان چند نوبت اقدام به کشت آن کرد. می‌توانید هشت هفته قبل از پایان سرما و یخبندان، بذرها را داخل یک گلدان کاشته و در منزل نگهداری کنید و پس از پایان فصل سرما و یخبندان آن را به بیرون منتقل کنید.
افزایش:
بذر شاهی را به دلیل ریز بودن با ماسه بادي مخلوط کرده و در مناطق معتدل ، اواخر زمستان و اوایل بهار در کرتهایی که از قبل با خاك مناسب و نیمه سبک آماده کرده اند به صورت دست پاش و خطی کاشته و سپس روي کرتهارا با کود دامی کاملا پوسیده پوشانده وآبیاري می نمایند.وقتی گیاه به اندازه کافی رشد و خوب مستقر شد باید روي هر ردیف را به فواصل معین ۱۵ سانتیمتر تنک نمود . مقدار بذر مورد نیاز براي ۱۰ متر مربع ، ۱۰ گرم است.
خواص درمانی:
شاهي به عنوان غذا و دارو نیز مصرف مي شود. شاهي اثر ضدآسكوربوت قوي داشته، همچنين اشتها آور، مدر و تصفيه كننده خون می باشد. مصرف دانه های آن به عنوان داروي خلط آور مصرف و به دليل وجود ويتامين C و E در شاهي اين گياه خاصيت آنتي اکسيداني فوق العاده جهت جلوگيري از آسيب راديکال هاي آزاد را دارد. در نتيجه يک ماده ي ضد سرطاني مي باشد. شاهي مانع از رشد سلول هاي سرطاني مي شود. برگ هاي شاهي، محرک ، ادرار آور و ضد باکتري مي باشند. اين برگ ها براي درمان بيماري اسکوربوت و بيماري هاي کبدي مفيد و به عنوان يک پماد بر روي جاهايي که درد مي کند و يا آسيب ديده است، نيز قرار می دهند. شاهي علاوه بر ويتامين C حاوي مقدار قابل ملاحظه اي آهن و اسيد فوليک نيز مي باشد، از اين رو براي اشخاص كم خون مفيد است. شاهي حاوي مقدار قابل ملاحظه اي ويتامين A و روغن هاى فرار است. به همين دليل براي مخاط دستگاه تنفسى و در نتيجه مبتلايان به آسم فوق العاده مفيد بوده و مانند خيلي از سبزيجات گروه چليپاييان مانند کلم، کلم بروکلي و کلم پيچ داراي گلوکوزيدها مي باشد. اين مواد، محرک فعاليت کليه ها هستند و موجب تقويت معده و کيسه صفرا بوده از اين رو مصرف شاهي به كساني كه سنگ كليه و مثانه دارند، توصيه می شود. تخم شاهي مزه ي تند و تلخي دارد. اين ماده خاصيت چربي سوزي ، تصفيه کنندگي خون، شيرافزايي، قاعدگي آور،داشته و دارويي مناسب براي چشم درد است. تخم شاهي قواي جنسي را تقويت و تخم این گیاه براي مرض جذام، بيماري هاي پوستي، اسهال خوني ، اسهال، سوء هاضمه، بيماري هاي چشمي، اسکوربوت، آسم و سرفه مفيد است.
کشتزار پايگاه تخصصي آموزش کشاورزي و فروشگاه آنلاين کشاورزي بذر ، کود ،سم و ابزار آلات باغباني.
منبع: کشتزار
ترجمه و ويرايش فني توسط تيم تخصصي کشتزار
کشتزار اين مقاله را براي اولين‌بار منتشر کرده‌است، لذا نقل مطلب بدون درج لينک فعّال کشتزار اخلاقي نيست.
